Η δεκαετία του 1990 σηματοδότησε το άνοιγμα των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας στις χώρες της Βαλκανικής, μια κίνηση που απέκτησε μεγάλη δυναμική μέχρι την αρχή της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008. Οι ελληνικές επιχειρήσεις αναζητώντας συγκριτικά πλεονεκτήματα επένδυσαν σε όμορες χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Βόρεια Μακεδονία (Σκόπια), η Αλβανία αλλά και η Ρουμανία και η Σερβία, ενισχύοντας τη στρατηγική τους διεθνοποίηση. Ο στρατηγικός προσανατολισμός δεν αποτελούσε ήδη από εκείνη την εποχή, αποκλειστικό προνόμιο των ελληνικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών, αλλά ήταν κοινός για όλες τις επιχειρήσεις της Δυτικής Ευρώπης.
Από τότε μέχρι σήμερα, οι εμπειρίες των επιχειρήσεων οδηγούν στην ανάγκη ενίσχυσης της υγιούς διεθνοποίησης, που στηρίζει ο ΣΒΕ και στοχεύει στη μακροχρόνια ανάπτυξη σε αντίθεση με τις αρνητικές εμπειρίες ευκαιριακής μετεγκατάστασης, οι οποίες όπου κι αν εφαρμόστηκαν δεν καρποφόρησαν.
Σήμερα, οι προσπάθειες αυτές ενισχύονται από τις θετικές προβλέψεις για το μέλλον σε σχέση με την περιοχή ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Δυτικά Βαλκάνια. Η πλήρης ένταξη της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και η πλήρης εναρμόνισή τους με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αναμένεται να διευκολύνει σημαντικά τις μετακινήσεις προσώπων και κεφαλαίων, τις επενδύσεις και φυσικά την απρόσκοπτη μεταφορά εμπορευμάτων, γεγονός που αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά το διεθνές αποτύπωμα των ελληνικών επιχειρήσεων.
Στο φιλόδοξο αυτό άνοιγμα, ο νέος στρατηγικός αυτός σχεδιασμός οφείλει να λάβει υπόψη του το πιο σημαντικό κεφάλαιο μιας επιχείρησης, τους ανθρώπους της, θέτοντας την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων (ΥΑΕ) στο επίκεντρο του στρατηγικού σχεδιασμού κάθε οργανισμού αλλά και ως αναπόσπαστο μέρος των αρχών της υγιούς και βιώσιμης ανάπτυξης (ESG), σε ό,τι αφορά τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.
Οι ελληνικές βιομηχανίες που ίδρυσαν θυγατρικές στα κράτη της βαλκανικής μετέφεραν την τεχνογνωσία, την κουλτούρα και την οργάνωσή τους στις χώρες υποδοχής. Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι προκλήσεις για τα θέματα της ΥΑΕ στις χώρες αυτές ήταν πολλές. Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, οι διαφορές και τα εμπόδια σταδιακά εξομαλύνονται και η προοπτική εναρμόνισης του ρυθμιστικού πλαισίου αυτών των χωρών με την ευρωπαϊκή νομοθεσία φιλοδοξεί να εξασφαλίσει την ευημερία των εργαζομένων, που αποτελούν και τον σημαντικότερο παραγωγικό συντελεστή για μια επιχείρηση.
Σε ένα δυναμικό τομέα, όμως, όπως η ΥΑΕ, η προσαρμογή δεν είναι αρκετή. Τόσο οι νέες προκλήσεις στην ΥΑΕ, με κορυφαίο παράδειγμα την πανδημία, όσο και οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες που προσφέρονται, απαιτούν δομικές αλλαγές στην προσέγγιση και διαχείριση της ΥΑΕ, τόσο σε επιχειρησιακό, όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Η προώθηση της συνεργασίας και της συλλογικής δράσης στον τομέα της ΥΑΕ είναι προαπαιτούμενο για την επιτυχή εφαρμογή των αλλαγών αυτών και την επίτευξη ενός ασφαλέστερου και υγιέστερου εργασιακού περιβάλλοντος για τους εργαζόμενους σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων και την ευρύτερη περιοχή στο πλαίσιο των σύγχρονων προκλήσεων τόσο στην ΥΑΕ, όσο και στον κόσμο της εργασίας γενικότερα. Είναι σημαντικό για τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες, τα συνδικάτα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν για να προωθήσουν μια κουλτούρα ασφάλειας στο χώρο εργασίας και να διασφαλίσουν ότι τα πρότυπα ΥΑΕ εφαρμόζονται αποτελεσματικά.
Η συνεργασία μεταξύ των βαλκανικών χωρών και της ευρύτερης περιοχής μπορεί να περιλαμβάνει κοινές προσπάθειες για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων θεμάτων όπως η διαχείριση των κινδύνων στο χώρο εργασίας, η συμμόρφωση με τους κανονισμούς και η προώθηση μιας κουλτούρας ασφάλειας. Στην ευρύτερη περιοχή, η συλλογική δράση μπορεί να είναι ιδιαίτερα επωφελής με την ανταλλαγή γνώσεων και πόρων για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων ΥΑΕ αλλά και των μελλοντικών προκλήσεων στον χώρο της εργασίας (πχ ψηφιοποίηση, τεχνητή νοημοσύνη, συστημικοί κίνδυνοι). Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πρωτοβουλίες όπως περιφερειακά συνέδρια ΥΑΕ, κοινά ερευνητικά και εκπαιδευτικά έργα, τυποποίηση γνώσεων και προσόντων σε σχέση με την ΥΑΕ, καθώς και την ανάπτυξη προτύπων ΥΑΕ για τη διασφάλιση της συνέπειας και της αποτελεσματικότητας στην προστασία της ΥΑΕ.
Ενισχύοντας τη συνεργασία και τη συλλογική δράση, το 1ο Διαβαλκανικό Συνέδριο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία που διοργανώνει το ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. στις 4 Μαρτίου στην Θεσσαλονίκη με την υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ, ΣΒΕ και την συνεργασία του Ινστιτούτου του ΣΒΕ, φιλοδοξεί να καλύψει θέματα όπως τα κοινά ζητήματα και οι προκλήσεις στα υφιστάμενα συστήματα ΥΑΕ των βαλκανικών χωρών, καθώς και την γενικότερη κατάσταση και τις προοπτικές.
Το συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, συγκεντρώνοντας με τον τρόπο αυτό τις ενδιαφερόμενες πλευρές σε έναν γόνιμο και φιλόδοξο διάλογο.
